به تارنمای موسسه مطالعات ملی خوش آمدید
(ماهنامه شماره88مربوط به تیر1402نامه هویت )
با نام و یاد خداوند بزرگ و مهربان سخن را آغاز می‌کنیم. در ابتدا، فرارسیدن ماه ذی‌الحجه، روز عرفه، عید قربان و ماه عبادت و زیارت خانه خدا را به همه مسلمانان جهان، مردم بزرگ ایران و زائران خانه خدا تبریک و تهنیت عرض نموده و آرزوی قبولی طاعات و عبادات ایشان را در این روزهای عزیز داریم. عید سعید غدیر خم، عید بزرگ ولایت را نیز خدمت همه مسلمانان، شیعیان و پیروان امامت و ولایت تبریک عرض نموده و آرزو داریم دنباله‌رو مکتب ناب و درخشان غدیر باشیم. همچنین، مناسبت‌های شهادت امام محمدتقی علیه‌السلام و شهادت امام محمدباقر علیه‌السلام را تسلیت و ولادت امام علی‌النقی الهادی علیه‌السلام و ولادت امام موسی کاظم علیه‌السلام را نیز تبریک می‌گوییم.
ماهنامه تیرماه را با «تحلیل بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار معلمان از منظر هویت ملی» آغاز می‌کنیم. نظام آموزشي به‌عنوان يكي از مهم‌ترین عوامـل در انتقال، بسط و اعتلاي فرهنگ، تعميق و تكوين هويت ملي و حفظ انـسجام فرهنگـي و همبستگي ملي نقش اساسی ایفا می‌نماید. بر همین اساس، اکثر محققان، نظام آموزشی را از ابزارهاي اساسي جامعه‌پذيري به شمار مي‌آورند که با انتقال الگوهاي فرهنگي جامعه به نسل جدید، نقشي بنيادي و اساسي در دستيابي به اهداف و حفظ اسـتمرار و بقـاي ملت‌ها ايفا مي‌نمايد؛ بنابراين، نظام آموزشی ازجمله نهاد‌هايي است كه بايد از هويت ملي و فرهنگي جامعه حراست كند و در انتقال آن به نسل جد‌يد گام‌هاي مؤثرتری برد‌ارد. این مهم باعث شده است رهبر معظم انقلاب در دیدار با معلمان به مناسبت روز گرامیداشت معلم در دو سال اخیر، اشاراتی به نقش آموزش‌وپرورش در هویت‌یابی نسل نوجوان داشته باشند. بر این اساس، در این مقاله تلاش شده است بیانات ایشان از منظر هویت ملی مورد تحلیل قرار گیرد. در این بررسی، بر اجزا و عناصر نظام آموزشی اعم از محتوای آموزش، روش‌های آموزش، یاددهندگان آموزش و فضاهای آموزشی تأکید شده است.
مطلب بعدی به موضوع «جمهوری اسلامی ایران؛ قربانی تروریسم مدعیان حقوق بشر» اختصاص یافته است. انقلاب اسلامی در دوقطبی حاکم «سلطه‌گری» و «سلطه‌پذیری»، خط سوم «سلطه‌ستیزی» را به‌عنوان الگوی سوم در عصر جدید برای بشریت مطرح نموده است. غرب سلطه‌گر در مواجهه با قدرت بسیج‌کنندگی انقلاب اسلامی، شیوه‌ها و روش‌های گوناگونی را برای کنترل و مهار قدرت توفنده انقلاب اسلامی اعم از آشوب، کودتا، جنگ تحمیلی، تحریم، نفوذ، تحریف و... به‌کار برده است. یکی از شیوه‌های مهم امریکای سلطه‌گر در طول چهار دهه گذشته انقلاب اسلامی، بهره‌گیری از «جریان تروریسم» برای مقابله با روند قدرت‌یابی جمهوری اسلامی در عرصه‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی بوده است. شناخت جریان تروریسم به‌عنوان یکی از ابزارهای متوقف کردن موتور پیشرفت و اقتدار ملت ایران و پیشگیری و مقابله با نفوذ و شگردهای گوناگون نظام سلطه برای یارگیری و تربیت جریان‌های وابسته در کنترل جمهوری اسلامی ضروری است. در این مقاله، با نگاهی به حوادث تروریستی تیرماه، پیامدهای جریان تروریستی در ایران و جمهوری اسلامی به‌عنوان قربانی تروریسم مورد واکاوی قرار می‌گیرد.
مقاله بعدی به موضوع «سرمایه اجتماعی و راهبردهای تقویت و مانایی آن در جنوب شرق کشور» پرداخته است. با توجه به تنوع طوایف و تفاوت‌های قومی، مذهبیِ استان سیستان و بلوچستان با دیگر نقاط کشور، در این مقاله بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در جنوب شرق کشور و راهبردهای تقویت و مانایی آن در این منطقه هدف‌گذاری شده است. برای بررسی عمیق و جامع موضوع و تحقق هدف تعریف‌شده لازم است به سؤال‌های متعددی پاسخ داده شود؛ سؤال‌هایی ازاین‌دست که سرمایه اجتماعی به چه معناست و شاخص‌های آن کدام است؟ سرمایه اجتماعی واجد چه کارکردها و آثاری است؟ روند تحولات سرمایه اجتماعی، علل، عوامل و بسترهای اثرگذار بر آن در جنوب شرق ایران کدم‌اند؟ برای بازتولید، مانایی و ارتقای سرمایه اجتماعی در سیستان و بلوچستان چه راهبردها، سیاست‌ها و اقداماتی را باید اتخاذ و اجرا نمود؟ الزامات و پیش‌فرض‌های اتخاذ و تحقق سیاست‌ها و راهکارها و پیشنهاد‌های اجرایی سیاست‌ها کدم‌اند؟
موضوع «تحولات اخیر در افغانستان و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران» در مقاله بعدی مورد بررسی قرار گرفته است. طالبان نه به‌مثابه یک حکومت مشروع، بلکه به‌عنوان یک گروه شورشی، تکفیری که قدرت را قبضه کرده، اکنون بر افغانستان حاکم است. این گروه اگرچه در مواضعی نسبت‌به طالبان 1990، تغییر کرده، اما درخصوص دیدگاه‌های ضدایرانی و ضدشیعی خود همچنان راسخ است. در‌حال‌حاضر، مسئله طالبان چه در داخل افغانستان به‌عنوان فراهم‌کننده شرایط مناسب رشد تروریسم، چه در شرق ایران به‌عنوان یک تهدید علنی علیه امنیت آبی و مرزی و چه به‌عنوان محلی برای حضور نیروهای اطلاعاتی امنیتی دشمنان ایران، اهمیت زیادی یافته است. در خردادماه، در آستانه ورود به فصل گرم و کم‌آب تابستان، آنچه می‌توان از آن به قلدری آبی طالبان اشاره کرد، به مشکلی برای استان سیستان و بلوچستان بدل شده است. این مقاله، ضمن بررسی ریشه‌های عمیق اختلافات ایران و طالبان، به وضعیت کنونی تنش‌های میان دو طرف پرداخته است.
مقاله بعدی به «بازنمایی هویت دانش‌آموزان دوره اول متوسطه استان تهران در شبکه اجتماعی شاد» پرداخته است. در زمان فراگیر شدن اپیدمی کرونا در کشورمان، آموزش رسمی از طریق شبکه‌های مجازی به‌ویژه در بین دانش‌آموزان با اپلیکیشن رسمی شاد به‌عنوان شبکه اجتماعی دانش‌آموزان ایرانی رسمیت یافت. این اپلیکیشن و شبکه اجتماعی همانند سایر شبکه‌های اجتماعی مبتنی‌بر گوشی همراه، امکاناتی را برای دانش‌آموزان به همراه داشته است که ضمن مرور درس‌ها و آموزش درسی، به ابزار یا رسانه‌ای برای ابراز هویت دانش‌آموزان تبدیل شده است؛ بنابراین، این مقاله به چگونگی بازنمایی هویت دانش‌آموزان دوره متوسطه اول در استان تهران در شبکه اجتماعی شاد پرداخته است. پرسش اساسی پژوهش این است که دانش‌آموزان دوره متوسطه اول استان تهران به تفکیک کل، جنسیت و پایه در سال تحصیلی 1402-1401 خود را در شبکه اجتماعی شاد چگونه معرفی و بازنمایی کرده‌اند؟
مقاله بعدی «رژیم صهیونیستی در میانه‌ی بحران‌ها» را بررسی می‌کند. کابینه نتانیاهو از ابتدای فعالیتش در اوایل سال ۲۰۲۳ تاکنون، نه‌تنها علی‌رغم وعده‌ها نتوانسته بحران‌های قبلی را حل کند، بلکه با سیاست‌های خود بر شدت وضعیت بحرانی در اراضی اشغالی افزوده است. شرایط در اراضی اشغالی تا جایی بحرانی شد که سران امریکا نیز از رخدادهایی که در اسرائیل در جریان است، نگران شده و دراین‌باره، به صهیونیست‌ها هشدار داده‌اند. البته این هشدار هم ناشی از هراس شدید امریکا از این مسئله است که با تضعیف بیشتر تلاویو، منافع دیرینه واشنگتن در منطقه به خطر افتاده و جایگاه امریکا در خاورمیانه بیش از وضعیت کنونی تضعیف شود. این در شرایطی است که برخی این چالش‌ها را ناقوس فروپاشی رژیم صهیونیستی در این روزها توصیف می‌کنند. در این مقاله به دو بحران مهم داخلی در سرزمین‌های اشغالی و دو بحران عمده‌ی بین‌المللی پرداخته می‌شود که این رژیم را در موقعیت نامتوازن قرار داده است.
مطلب بعدی به «تنش‌های حزبی و آینده انتخابات در اقلیم کردستان عراق» پرداخته است. تاکنون کمتر عاملی به‌اندازه فساد و اختلافات داخلی بر شرایط اقلیم کردستان عراق تأثیرگذار بوده و مانع از رشد این منطقه شده است. اکنون اختلافات دو حزب اصلی یعنی حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی کردستان در اربیل و سلیمانیه، باوجود تقسیم قدرت و توافق‌های گذشته، باز افزایش یافته است. باوجود ادعاهای طرفین، از همان ابتدای شکل‌گیری اقلیم، در این منطقه هرگز انتخابات پارلمانی به موقع برگزار نشده و رقابت‌های طرفین هم خارج از فضاهای دموکراتیک صورت گرفته است. اخیراً اختلافات بر سر زمان برگزاری انتخابات 2023 پارلمان کردستان افزایش یافته است. بر این اساس، در این مقاله به اختلافات احزاب اقلیم پرداخته می‌شود.
بررسی «تأثیر پیروزی اردوغان در انتخابات ترکیه بر تحولات منطقه‌ای» عنوان مقاله بعدی ماهنامه تیرماه است. در رابطه با ایران باید گفت که ترکیه دوره اردوغان، به‌ویژه در عرصه سیاست نیمه‌رسمی و با ابزارهای رسانه‌ای، سعی در اثرگذاری بر شهروندان ایرانی دارد. مرکز تحقیقات استراتژیک «ایرام» درحال کانالیزه کردن رسانه‌ها و افکار عمومی در زمینه تحولات ترکیه و همچنین، یکپارچه‌سازی تحلیل‌ها در ارتباط با رخدادهای ایران در فضای رسانه‌های ترکیه است. اعضای این مرکز تحقیقاتی که عمدتاً پیشینه زندگی و تحصیل در ایران دارند، با حضور در شبکه‌های فارسی‌زبان معاند مانند ایران اینترنشنال و بی.بی.سی. فارسی و برخی همایش‌ها، به ارائه آرا و تحلیل‌های خود می‌پردازند. نفوذ فرهنگی و اقتصادی ترکیه در مناطق شمال غرب کشور نیز به بهانه سرمایه‌گذاری و... افزایش داشته است و ترکیه بزرگ‌ترین سرمایه خارجی در شمال غرب کشور است. هرچند این سرمایه‌گذاری‌ها به لحاظ اقتصادی می‌تواند مفید تلقی شود، اما این فایده اقتصادی به شرطی در راستای منافع کشور خواهد بود که با ملاحظات و پیوست‌های هویتی همراه باشد.
آخرین مطلب ماهنامه تیرماه به «کودکان کمپ الهول و تهدید امنیت در خاورمیانه» اختصاص یافته است. خاورمیانه با منازعات خونین سیاسی، جنگ‌های پایدار داخلی و کنش‌های پرشمار تروریستی شناخته می‌شود. یکی از نشانه‌هایی که تاریخ خشونت منطقه را بازتاب می‌دهد کمپ‌های گوناگون پناهندگی است که از این میان، «الهول» یکی از بزرگ‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. کمپ الهول و به‌ویژه کودکان آن به یکی از نگرانی‌های بزرگ کارشناسان و نهادهای بین‌المللی تبدیل شده است. به باور آن‌ها، این کمپ بهترین جا برای بازخیزی یا تشکیل دوباره‌ی داعش است و کودکان نیز همانند بمب‌های ساعتی‌ای هستند که در آینده خواهند ترکید. هشدار داده می‌شود که کودکان به جنگجویان فردا یا نسل بعدی گروه تبدیل خواهند شد و ایدئولوژی آن را برای برپایی خلافت به پیش خواهند برد. این مقاله، بر پایه‌ی نظریه‌های روان‌شناسی اجتماعی، بر این باور است که کودکان کمپ الهول با هراس مرگ روبه‌رو هستند. برای فرونشانی این هراس و رسیدن به حسی از خودارجمندی و جاودانگی، آنان به جهان‌بینی‌های افراطی گروهی چون داعش پناه می‌برند؛ از‌این‌رو، تهدیدی امنیتی قلمداد می‌شوند.
