به تارنمای موسسه مطالعات ملی خوش آمدید
با سپاس بي‌حد بر آستان پروردگار بزرگ و با تلاش پژوهشگران و دست‌اندرکاران «مركز تحقيقات هويت و تمدن آوا» و علاقمندان به حوزة مطالعاتی هویت‌پژوهی، سی و سومین شماره ماهنامة «نامة هويت» در آذرماه 1397 تدوين و منتشر گردید.
ماهنامة «نامة هويت» درصدد است با بررسی دقیق مسائل هویتی، قدمی هرچند کوچک در جهت رفع کمبودها و خلأهای موجود در زمینة وجوه گوناگون مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعة ایران بردارد و راهبردهای مناسب را به علاقمندان، دست‌اندرکاران و مسئولان کشور عرضه دارد.
حوزة علائق ماهنامه ماهیت بین رشته‌ای داشته و رشته‌های مختلف دانشگاهی از جمله مردم‌شناسی، جغرافیا، جامعه‌شناسی، باستان‌شناسی، تاریخ، ادبیات فارسی، حقوق، هنر و معماری، علوم سیاسی، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی تربیتی، ارتباطات، ایران‌شناسی، الهیات، مدیریت، اقتصاد، و مانند آن را دربرمی‌گیرد.
از این‌رو، ماهنامة «نامة هويت» از کلیة پژوهشگران، محققان و علاقمندان به مسائل هویتی در کشور دعوت به همکاری کرده، از راهنمایی‌ها و انتقادهای آنان برای بهبود محتوای شماره‌های آیندة ماهنامه استقبال می‌کند.
با یاد و نام پروردگار هدایت‌گر سخن را آغاز کرده و میلاد پیامبر اکرم(ص) و هفته وحدت و هم‌چنین ولادت امام جعفر صادق(ع) و امام حسن عسگری(ع) را به مسلمانان جهان تبریک و تهنیت عرض نموده و آرزو داریم سایه شوم تفرقه و اختلاف از جامعه بزرگ مسلمین محو شده و وحدت و همدلی بر جهان اسلام حاکم شود.
ماهنامه آذرماه «نامه هویت» شامل 9 مطلب تحلیلی با نگاه راهبردی و سیاستگذارانه است. نخستین مطلب باتوجه به شرایط امروز جامعه ایران و ضرورت دستیابی به خودکفایی اقتصادی به موضوع «راهکارهای عملی تحقق اقتصاد مقاومتی در شرایط تحریم» می‌پردازد. اقتصاد مقاومتی به‌عنوان یک راهبرد و برنامه برای مدیریت وضعیت اقتصادی ایران در شرایطی که تحریم‌ها علیه جامعه ایرانی وضع شد تدوین گردید؛ اما تئوری اقتصاد مقاومتی صرفاً به‌عنوان راهکاری در جهت برون‌رفت از شرایط خاص اقتصادی نبوده بلکه برنامه‌ای جامع برای اداره جامعه است چه در شرایط تحریم و یا غیر تحریمی، به‌گونه‌ای که اتفاقات سیاسی و تلاطم‌های موجود در اقتصاد جامعه بی‌اثر باشد. اقتصاد مقاومتی کاهش وابستگی‌ها و تأکید بر مزیت‌های تولید داخل و تلاش برای خوداتکایی و در تقابل با اقتصاد وابسته قرار می‌گیرد. این‌که باگذشت چند سال از ارائه این راهکار مؤثر عملی تا چه میزان در مسیر مدنظر حرکت شده موضوع قابل‌ملاحظه‌ای است اما آنچه در این مقاله مدنظر قرار می‌گیرد توجه به این پرسش است که راهکارهای عملی در اقتصاد مقاومتی به‌صورت عینی و اجرایی در شرایط تحریمی چیست؟
مطلب بعدی به موضوع «سنجش هویت جمعی ایرانیان؛ «بانه»» می‌پردازد. شهر بانه یکی از شهرهای استان کردستان است که پژوهش سنجش هویت جمعی در سال 1395 در آن اجرا شده و خروجی‌های توصیفی از گرایش‌ها و تمایل‌های آنان در این بخش مورد بحث و بررسی قرار گرفته است تا بتوان تصویری از ابعاد هویتی، رفتاری، شناختی و عاطفی شهروندان این شهر بدست داد. در ضمن، سایر شهرهای مورد پژوهش در این استان عبارتند از: سقز و مریوان در فاز دوم (سال 1395) و مرکز استان؛ شهر سنندج در فاز اول سنجش هویت ملی ایرانیان (سال 1393). این پژوهش در پي پاسخگويي به این پرسش‌ها است: كم و كيف گرايش به ابعاد مختلف هويتي (هويت ملي، مدرن و محلي) نزد شهروندان شهر بانه چگونه است؟ شهروندان بانه چه گرايش‌هایی در ابعاد رفتاري، شناختي و عاطفي دارند؟ و رفتارهاي رسانه‌اي نزد شهروندان مورد پژوهش شهر بانه چگونه است؟
موضوع دیگر در رابطه با طرح تأسیس یک استان جدید در شمالغرب کشور است که در شهریور ماه سال جاری در بین برخی از نمایندگان استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل مطرح شد. نمایندگان شمال استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل طرح تشکیل استان «آذربایجان شمالی» را با مرکزیت شهرستان اهر امضاء و نمایندگان مشگین‌شهر، پارس‌آباد، بیله‌سوار و گرمی و کلیبر، خداآفرین، هوراند، اهر و ورزقان تشکیل استان آذربایجان شمالی را پیشنهاد داده‌اند. براساس آخرین اخبار این طرح در آبان 1397 توسط نمایندگان در وزارت کشور مطرح شد. پیش از این طرحی جداگانه برای تقسیم استان اردبیل به دو بخش متشکل از چهار شهرستان شمالی این استان تهیه شده بود، اما طرح اخیر شامل تفکیک شهرستان‌هایی از دو استان و تجمیع آنها در یک استان می‌باشد. هرچند طرح مزبور در مرحله مطالعاتی است، اما به دلیل اهمیت هویتی آن مطلب «بررسی و ارزیابی طرح تأسیس استان آذربایجان شمالی» در ماهنامه آذرماه به این موضوع اختصاص یافته است.
گروه‌های تروریستی اخیراً در مناطق مرزی ایران در جنوب شرق کشور ایجاد ناامنی کرده‌اند. در کنار مشکلات و مسائلی که استان سیستان و بلوچستان به دلیل خشکسالی‌های چندین ساله، خشک شدن دریاچه هامون و معضلات اقتصادی و معیشتی با آن دست به گریبان است ناامنی‌های اخیر به مسائل و مشکلاتی در ورای مرزهای ایران مربوط می‌شود که عبور و مرور و دسترسی تروریست‌ها به بیرون مرزهای ایران از طریق مرز پاکستان تأییدی بر آن است. چه عواملی منجر به ناامنی در مرزهای ایران با پاکستان می‌شود؟ و این عوامل تا چه اندازه قابل‌کنترل هستند؟ مقاله «چالش ناامنی در مناطق مرزی ایران و پاکستان»، در پی پاسخ دادن به این پرسش‌ها است.
مطلب بعدی به موضوع «انتخابات پارلمان اقلیم کردستان عراق، نتایج، پیامدها و تأثیر آن بر ایران» اختصاص یافته است. اقلیم کردستان عراق در سال‌های اخیر با نوعی پیچیدگی و ابهام در عرصه‌ی سیاسی دست و پنجه نرم می‌کند و به انحاء مختلف می‌کوشد تا از این وضع بیرون آید. وضعیتی که به‌صورت خاص از زمان همه‌پرسی اعلام استقلال بر اقلیم حاکم شده است. رویداد اخیر کردستان عراق که تا حدودی زیادی متأثر از رویدادها و تحولات پیشین نیز بوده است؛ انتخابات پارلمانی در این منطقه بود. نتایج این انتخابات و نوع رفتار سیاسی احزاب و جریان‌های سیاسی موفق در این کارزار تا حدود زیادی می‌تواند وضع مبهم و پیچیده‌ی اقلیم را جهت‌دهی کند. هم‌چنین برآیند این انتخابات از این منظر که علی‌رغم انتقادات احزاب و نخبگان اپوزیسیون نسبت جریان‌های حاکم به پیروزی احزاب سیاسی سنتی شد؛ اهمیت دارد. هم‌چنین، نوع روابط اربیل و ایران با توجه به انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان عراق و موفقیت سیاسی حزب دموکرات اهمیت بالایی دارد. بر این اساس، با توجه به اهمیت رویدادهای مهم پیش از انتخابات اقلیم و پیامدها و یافته‌هایی که از انتخابات اقلیم کردستان عراق قابل برداشت است؛ می‌توان این رویداد را مورد مداقه قرار داد.
در ایام مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری امریکا روشن بود که اگر دونالد ترامپ فرد پیروز این انتخابات باشد سیاست کاملاً متفاوتی نسبت به اوباما در قبال برجام و ایران در پیش خواهد گرفت. امروز به فاصله دو سال از روی کار آمدن ترامپ، امریکا از برجام خارج شده و تحریم‌های هسته‌ای یک‌بار دیگر علیه ایران احیا شده است. ترامپ و همکارانش در دولت ایالات‌متحده هدف از این اقدام خود را رفع نواقص توافق هسته‌ای و دستیابی به یک توافق جامع و تغییر رفتار جمهوری اسلامی ایران بیان می‌کنند اما واقعیت این است که سیاست آنها از تغییر رفتار تا تغییر رژیم در نوسان است. بررسی راهبرد دولت ترامپ در قبال ایران و سیاست‌های دولت وی در دو سال گذشته و هم‌چنین چشم‌انداز این سیاست ازجمله محورهای مقاله بعدی ماهنامه «نامه هویت» زیر عنوان «موانع پیش‌روی راهبرد ترامپ در قبال جمهوری اسلامی ایران» هستند.
افغانستان، در سپهر فرهنگی، نشان از کشوری با پیشینه دارد، ولی در سپهر سیاسی کنونی، همواره درگیر جنگ و آشوب بوده است؛ بنابراین، این کشور در دسته‌ی کشورهای ناکام و فروپاشیده جای می‌گیرد. با این وجود، در سال ۲۰۰۱.م و بسته شدن پیمان بن در کشور آلمان، روند تازه‌ای در سپهر سیاسی این کشور پدیدار گشت. بر پایه‌ی این پیمان، همه‌ی نیروهای سیاسیِ کارساز افغانستان، بر آن شدند که فرآیند «مردم‌سالارسازی» این کشور را زیر بازرسی سازمان ملل پی بگیرند و پیش ببرند. زمینه‌سازی برای همکاری همگانی و برگزاری انتخابات مردمی، یکی از بنیادهای گران‌سنگ این پیمان بوده است. از آن زمان تاکنون، گرچه رفتارهای رأی‌دهی و مشارکت مردمیِ چندی در افغانستان به نمایش درآمده است و فرآیندهای انتخاباتی در این کشور برگزار شده است، این فرآیندها، با دشواری‌ها و چالش‌های گوناگونی همراه بوده‌اند که چالش قوم‌گرایی و تروریسم، از این دسته‌اند. این چالش‌ها، چنان ژرف و شگرف هستند که چشم‌انداز بنیادگیری افغانستانی مردم‌سالار و باثبات را تیره‌وتار می‌نمایانند؛ از این‌رو، این مطلب «انتخابات در افغانستان؛ چالش قوم‌گرایی و تروریسم با نگاهی پیامد شناسانه بر ایران» می‌کوشد تا با روشن‌سازی و واکاوی این چالش‌ها در برگزاری فرآیند انتخابات در افغانستان، برخی از پیامدهای آن را برای ایران برشمارد؛ زیرا ایران، همسایه‌ی مرزی این کشور است و فرآیندهای انتخاباتی و چالش‌های آن، بی‌گمان، می‌تواند پیامدهایی برای ایران به همراه داشته باشد.
شبکه ایران اینترنشنال روز ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶، پخش برنامه‌های خود را به‌صورت زنده آغاز کرد و برخی چهره‌های رسانه‌ای ایرانی که سال‌ها در خارج از کشور فعالیت می‌کردند از همان ابتدا به این شبکه پیوستند. تمرکز اصلی این شبکه بر برنامه‌های سیاسی و اجتماعی است. مسؤولیت نظارت بر پروژه راه‌اندازی تلویزیون ایران اینترنشنال برعهده «نبیل خطیب» از روزنامه‌نگاران برجسته عرب است که زمانی مسؤولیت سردبیری «شبکه العربیه» را نیز برعهده داشته است. علی‌اصغر رمضانپور سردبیر و مدیر اجرایی خبر و امور جاری ایران اینترنشنال و حسین رسام سردبیر و مدیر اجرایی برنامه‌های غیر خبری و محمد منظرپور دبیر خبر امریکای شمالی در تلویزیون ایران اینترنشنال است. در مقاله «بررسی برنامه‌های شبکه ماهواره‌ای ایران اینترنشنال در 6 ماهه نخست سال 1397»، پوشش خبری و فعالیت‌های این شبکه تلویزیونی در 6 ماهه نخست سال 1397 با تمرکز بر رویکرد این شبکه به مسائل قومی ـ مذهبی و اپوزیسیون بررسی شده است. در اینجا از روش تمام شمار استفاده شده است بدین معنی که تمامی برنامه‌های شبکه ایران اینترنشنال مورد بررسی قرارگرفته است.
نظام جمهوری اسلامی از فردای اشغال لانه جاسوسی امریکا هدف تحریم‌های متنوعی قرار گرفته که تا امروز ادامه دارند. دور جدید تحریم‌های امریکا علیه جمهوری اسلامی علاوه بر دولت‌هایی چون عربستان و رژیم صهیونیستی، دارای حامیان و مشوقانی در بخش‌هایی از اپوزیسیون است که باهدف براندازی نظام جمهوری اسلامی از ادامه‌ی تحریم‌ها حمایت می‌کنند. در دو سال گذشته و باروی کار آمدن دولت ترامپ در امریکا شاهد انتشار نامه‌هایی خطاب به وی و دولت امریکا بوده‌ایم که خواهان اعمال تحریم‌های شدید علیه جمهوری اسلامی شده‌اند. هم‌چنین پس از خروج امریکا از برجام و برقرار شدن دوباره تحریم‌های هسته‌ای گروه‌ها و جریان‌های مختلف اپوزیسیون با انتشار بیانیه و مقالات متعدد و نیز برنامه‌های تلویزیونی از این تحریم‌ها استقبال کرده و اعمال آن را برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی مناسب دانستند. براین اساس، در آخرین مطلب ماهنامه آذرماه زیر عنوان «نقش اپوزیسیون در اعمال تحریم‌ها علیه ایران»، نقش اپوزیسیون در زمینه‌سازی برای تحریم‌های حقوق بشری و نیز تشویق و توجیه تحریم‌های جدید امریکا مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد.